Eigen manier

Een les

Kan een mens kiezen wanneer hij sterft? Bij voorbeeld als hij net even alleen is? Of juist wachten tot net die ene belangrijke persoon er is? Veel weten we er niet over. Er is zeker geen onderzoek naar gedaan. Dat kan niet en het hoeft ook helemaal niet.

De man, 76 jaar oud, lijdt aan longfibrose. Een relatief zeldzaam ziektebeeld waarbij het longweefsel door een onbekende oorzaak was gaan verlittekenen. Op de foto zagen we de laatste maanden dat het beeld snel toenam en mijn collega had verteld dat er helaas niet veel aan te doen viel. De man kreeg prednisolon en toen hij echt benauwd werd zuurstof. Het had hem goed gedaan, de benauwdheid was geremd en de kwaliteit van leven tot deze week acceptabel. De huisarts had hem naar het ziekenhuis verwezen 'om te kijken of deze goede periode nog wat te verlengen was.' Maar al snel bleek dat het kaartenhuis definitief in elkaar stort. "Het is zo goed", zeggen de man en de vrouw als we het ze vertellen. Vanwege de snelle toename van benauwdheid ontbreekt de tijd, het nut en de zin bij ons allemaal nog naar huis terug te keren. "We blijven hier." Ze hadden gezien dat het de morfine lukte de benauwdheid te remmen. Zijn zuurstofkapje werd omgezet naar een neusbrilletje, het zag er beter uit. Menselijker. Minder ziek. Waardiger. Het had ze gerustgesteld.

De oude vrouw en haar dochter waren sinds gisteravond onafgebroken bij hem gebleven. Maar nu, in de loop van deze namiddag, waren ze moe geworden. Ze hadden niet geslapen. Als we voor het vallen van de avond nog even langslopen, vraagt ze ons te zitten. "Ik wil wat vragen", zegt ze, terwijl ze naar haar stervende man kijkt.

De vrouw spreekt gedecideerd, voorzichtig bijna. Ik kijk naar haar lippen als ze praat. Ze maken mooie woorden. Over hem en over hun. De 60 jaar die ze samen waren. De kleinkinderen. Over handen vasthouden. Dan vertelt ze dat ze erbij wil zijn als hij sterft. "Ik wil even naar huis om me op te frissen", zegt ze. "Even wat spullen halen. Maar kunnen jullie me meteen bellen als het niet goed gaat? Dan ben ik er meteen weer. Juist dit laatste wil ik nog delen. Juist als hij gaat."

De verpleegkundige van de avond belooft dat ze meteen zal bellen als het achteruit gaat. "Dan is er vaak nog wel tijd," zegt ze. Het klopt ook wel, want in die laatste kwartieren zien we vaak een verandering in adempatroon. De kleur van het gelaat verandert. Of de vlekken op de benen. Ik knik en neem afscheid. "Sterkte voor wat komen gaat".

Als we de volgende ochtend op de afdeling komen, blijkt hij niet meer te zijn. Zijn vrouw was na het gesprek inderdaad even naar huis gegaan om wat spullen te halen. De verpleegkundige had tijdens een extra ronde bij hem gekeken en toen had hij rustig geademd. Het volgende moment, geen vijftien minuten later, had ze hem in bed aangetroffen. Dood. Toen niemand keek, was hij er snel tussen uit gepiept.

Kunnen mensen uitkiezen wanneer ze precies overlijden? Wachten sommigen misschien niet liever even totdat iedereen weg is? Opvallend vaak lijkt het sterven te gebeuren in het kwartiertje dat net even niemand kijkt. 

Weer heb ik geleerd van dit overlijden. Eerder wenste ik dat nooit iemand alleen zou sterven. Maar ik kom daarop terug; het ligt genuanceerder en anders. Natuurlijk wens ik een familie en geliefden bij het daadwerkelijke vertrek te zijn, als ze dat willen. Maar vanaf dit moment voeg ik nog iets toe. De dood kan ook komen als er net niemand is. Ook dan is het goed. Sterven doet iedereen op zijn eigen manier.



Sander de Hosson is longarts en gespecialiseerd in palliatieve zorg.

In 2018 verschijn zijn bundel Slotcouplet over ervaringen in de palliatieve zorg. Meer informatie hier.

Maak een gratis website. Deze website werd gemaakt met Webnode. Maak jouw eigen website vandaag nog gratis! Begin